Bessen

Het is eind juni en dat betekent de oogst van bessen. Niet van alle bessen trouwens, maar het woord bes is strikt genomen dan ook een erg ruim begrip (ik ben geen botanica maar voor zover ik weet is een bes of besvrucht een vlezige vrucht waarvan de zaden ingebed in dat vruchtvlees liggen - daarom zijn meloenen eigenlijk ook bessen en bijvoorbeeld ook tomaten, en zelfs pompoenen). Maar ik heb het over bessen die ook echt bessen worden genoemd.

Zoals deze:

Aalbessen, dit is het oude ras Jonkheer van Tets.

En deze:

Zwarte bessen, en dit jaar zijn ze echt heel groot, dat zal wel met dank aan alle regen zijn. Aalbessen eten we ook graag rauw (wel met een schepje suiker) maar zwarte bessen hebben rauw een scherp en zwaar aroma, wij vinden ze niet lekker (maar er zijn mensen die daar anders over denken). Na bereiding wordt de smaak echter heerlijk, vol, bijna wijnachtig, zachtzuur, lastig te omschrijven.

Dat geldt ook voor de laatste bessen uit het rijtje van wat we kunnen oogsten:

De Jostabes, een kruising tussen een zwarte bes en een kruisbes. Wat ons betreft ook vooral geschikt om mee te koken, want ook deze kleinere bessen hebben die scherpe en zware smaak (waar wel ook duidelijk de kruisbessensmaak in zit).

Helaas hier geen foto van de kruisbes want die kunnen we dit jaar niet oogsten (onze plant is vorig jaar dood gegaan en we hebben nu 2 nieuwe planten, een gele en een rode, en beiden maken dit jaar nog geen bessen maar groeien prima en worden al groot en sterk, veel belangrijker in hun eerste jaar).

Het voordeel van deze bessen? Dat je ze kunt eten natuurlijk, en dat ze heel lekker en gezond zijn. Het nadeel? Dat ze allemaal ongeveer tegelijk rijp zijn, en het zijn er zoveel dat je ze niet binnen de beperkte tijd dat ze goed zijn kunt opeten.

Maar dat nadeel heeft ook een voordeel, je kunt er erg lekkere jam en gelei van maken.

Bij bessen ligt mijn persoonlijke voorkeur bij gelei, ik vind dat jam van bessen zoveel (teveel) pitjes en velletjes bevat, maar er zijn mensen die dat helemaal niet met mij eens zijn.

Maar goed, van deze bessen maak ik dus gelei.

Zo gaat de oogst mee naar huis:

Aan familie en vrienden vragen we of ze in de wintermaanden met ons meesparen; als je druiven of perziken in de winkel koopt zitten die vaak in een hersluitbaar plastic bakje. Wij wassen ze af en stapelen ze op in de winter, en in de zomermaanden hergebruiken we ze voor de oogst van bessen, aardbeien, bramen, etc.. En zo gingen er gisteren 7 van deze bakjes vol met aalbessen, zwarte bessen en aardbeien mee naar huis.

Oh ja, nog een nadeel van de meeste bessen; je kunt ze niet heel lang bewaren. En dus moest de oogst eigenlijk gisteren nog verwerkt worden. En dus stonden we om 23.00 uur nog in de keuken, en dat na een hele dag hard werken op de tuin (want wat een ravage is het daar na alle regen die er vorige week is gevallen).

Nog een kleine tip; vertrouw het internet niet altijd! Ik had bedacht eens wat andere/leuke soorten zwarte bessengelei te maken dan normaal en dus recepten gezocht, zowel in het Nederlands als in het Engels. En je vindt dan toch wel echt heel bijzondere recepten. Recepten waarbij vaak wordt geadviseerd om op 1 kilo zwarte bessen 1 liter water te gebruiken (water is heel handig om aanbranden te voorkomen, iets te verdunnen, maar heeft weinig smaak, waarom zou je met water de smaak van je zwarte bessen in die mate willen verdunnen?). Recepten waarbij een klont boter bij de bereiding wordt toegevoegd, en dat blijft ‘tricky’ omdat boter een bederfelijk product is, het kan wel maar dan wel met extra aanwijzingen en waarschijnlijk ook een andere houdbaarheid.

Uiteindelijk vond ik maar weinig leuke recepten, eigenlijk alleen maar recepten met zwarte bessen en water en (gelei)suiker, soms met nog een paar eetlepels citroensap, maar verder niet echt iets leuks. Dus zelf maar wat bedacht en een testje met 4 verschillende probeersels gemaakt (met direct maar even een waarschuwing, om teleurstelling te voorkomen, ik kan nog niet vertellen welke de lekkerste is, want de gelei is pas net afgekoeld, over een week of 3 4 zijn de smaken pas helemaal goed ingetrokken en kan ik de 4 soorten zo goed proeven dat ik kan bedenken welke de lekkerste is of zijn). Maar ik kom erop terug!!

Ik heb niet van elke gelei in wording een foto gemaakt, maar wel van 2 van hen.

Zwarte bessengelei 1 (foto hieronder) heeft als ingrediënten: zwarte bessen, een scheutje water, appel (die had ik nog uit eigen inmaak op lichte siroop van de oogst van oktober), citroensap, muntblaadjes en kristalsuiker

Zwarte bessengelei 2 heeft als ingrediënten: zwarte bessen, een scheutje water, rasp en sap van sinaasappel, kaneelstokje en kristalsuiker

Zwarte bessengelei 3 heeft als ingrediënten: zwarte bessen, een scheutje water, fruitige rode wijn, schijfjes gember en kristalsuiker

Zwarte bessengelei 4 (foto hieronder) is eigenlijk geen zwarte bessengelei maar een 3-vruchtengelei: een scheutje water, 3 gelijke delen zwarte bessen, aalbessen en aardbeien, vanille, kristalsuiker en geleisuiker speciaal.

Nog even over de suiker: zwarte bessen bevatten heel veel pectine (dat wat ook in geleisuiker zit, de stof die zorgt voor het geleren van jam en gelei). Vandaar dat ik voor de 3 soorten gelei met alleen zwarte bessen heb gekozen voor kristalsuiker. Aalbessen bevatten ook nog aardig wat pectine, maar aardbeien bevatten heel weinig pectine, en daarom heb ik bij dat recept de helft van de suiker vervangen door geleisuiker speciaal, om toch te zorgen dat de gelei dik genoeg is.

En dit is dan het resultaat:

Tot slot één van de vier recepten nog even voluit, alleen nog maar lauwwarm geproefd maar deze vinden we hier nu al erg lekker, genoeg sinaasappelsmaak en kaneel, en lekker fris, zonder de smaak van de zwarte bessen te verliezen.

voor ongeveer 3 potten van 2,5 tot 3 deciliter

Ingrediënten:

• 600 gram zwarte bessen
• 1,5 deciliter water
• rasp van 1 sinaasappel
• sap van 2 sinaasappels
• 1 kaneelstokje
• ongeveer 250 gram suiker (of naar smaak)

Recept:

Was de zwarte bessen en verwijder alle steeltjes. Doe het water in een pan met dikke bodem. Was de sinaasappel goed met warm water. Rasp met een fijne rasp de schil van de sinaasappel (alleen het oranje, het wit is bitter!) en voeg toe aan het water in de pan. Doe de zwarte bessen erbij, plus het kaneelstokje, zet het vuur aan enbreng aan de kook. Kook dit mengsel, af en toe roerend, ongeveer 15 minuten, tot de zwarte bessen zacht en kapot gekookt zijn. Zet het vuur uit en laat iets afkoelen.

Weeg ondertussen 250 gram suiker af en zet apart. Pers 2 sinaasappels en zet het opgevangen sap apart.

Zeef het zwarte bessenmengsel, wrijf van de achtergebleven pulp in de zeef met de achterkant van een bolle lepel zoveel mogelijk sap en puree nog door de zeef. Wat er nu is achtergebleven aan velletjes en pitjes, en het kaneelstokje, kun je weggooien. Maak de pan schoon en doe het sap/puree terug in de pan. Voeg nu sinaasappelsap en suiker toe, zet het vuur weer aan en breng aan de kook. Roer regelmatig om aanzetten te voorkomen. En proef dan, je kunt nu bijvoorbeeld nog wat extra suiker toevoegen als je dat wilt.

Maak ondertussen de potjes en deksels goed schoon door ze na goed afgewassen te hebben te vullen met kokendheet water, laat het hete water in de potten en deksels staan tot je de potten gaat vullen.

Als de gelei goed is doorgekookt (ongeveer 3 tot 5 minuten) en goed op smaak is giet dan potten en deksel met kokendheet water leeg, vul ze direct met de kokendhete gelei. Sluit de potten direct goed af met de deksels en zet ze ondersteboven tot ze zijn afgekoeld. Als de potten zijn afgekoeld kun je ze rechtop zetten en voelen of ze vacuüm zijn (en als je ze kokendheet vult en sluit zullen 99 van de 100 potten vacuüm zijn). Mocht je toch een pot hebben die niet vacuüm is bewaar die dan in de koelkast en maak binnen ongeveer een maand leeg. Omdat er geen conserveringsmiddelen in deze gelei zitten moet je opengemaakte potten in de koelkast bewaren en binnen 2 tot 3 weken leeg maken, en altijd een schoon lepeltje gebruiken. De dichte en vacuüm potten met gelei zijn op een donkere, koele plaats minimaal een jaar houdbaar.

Groetjes,

Diana