Minimoestuin in bak

Meestal schrijf ik iets over het tuinieren in een min of meer ruime moestuin-tuin. De manieren, mogelijkheden en soorten zijn voor een zo’n tuin heel groot. Maar wat als je helemaal geen moestuin hebt (of wilt)? En je op wat kleinere schaal toch wat leuke groenten wilt telen. Dan is een verhoogde moestuinbak ideaal, omdat je die ergens in de tuin kunt plaatsen, en je op die manier toch je eigen mini-moestuintje kunt starten.

Moestuin in een verhoogde bak
 

Een aantal verhoogde bakken, met knolvenkel, aardbeien, knoflook, worteltjes, kruiden, in de verte zie je nog wat donkerbladige sla, etc..

De eerste logische stappen zijn natuurlijk een mooi plekje in de zon (of anders halfschaduw). Wellicht wil je antiworteldoek onderin de bak gebruiken om onkruid tegen te gaan. En tot slot kies je een goede grond die luchtig is maar ook vocht vasthoudt en voldoende voeding bevat. Vul de bak tot slechts een paar centimeter onder de rand want hoe dikker de laag grond des te dieper kan een plant wortelen.

Maar welke soorten groeien er goed in zo’n moestuinbak?

Eigenlijk moet de eerste vraag zijn; wat wil je er graag in telen, want dat is het allerbelangrijkste; wat vind je lekker, wat vind je mooie planten, wil je alleen groenten of ook kruiden, misschien ook wat vrolijke bloemen?

Tegelijkertijd wil je dat je minimoestuin een succes wordt, en dat je er veel lekkers uit kunt oogsten. Helaas zijn er nu eenmaal ook soorten die wat minder geschikt zijn voor de beperkte ruimte van een moestuinbak.

Om een klein beetje duidelijkheid te geven welke soorten minder, en wel soorten meer geschikt zijn voor de moestuinbak vind je hieronder 2 lijstjes van soorten die ik persoonlijk respectievelijk minder geschikt, en juist zeer geschikt vind voor de teelt in een moestuinbak.

Minder geschikt voor de moestuinbak
 

Eerst de soorten die wat minder geschikt zijn voor de moestuinbak. Voor alle duidelijkheid; dat betekent dus niet dat je het niet moet doen, als je het echt heel leuk of lekker of mooi vindt om juist die soort te telen, dan moet je dat vooral doen, maar dan weet je in ieder geval waar je rekening mee zou kunnen houden.

Minder geschikt voor de verhoogde moestuinbak zijn:

• Rabarber (er is maar kort van te oogsten, ze staat graag extra vochtig en vooral; kan wel een vierkante meter groot worden)
• Prei (heeft een heel lange teeltduur van zaaien in het vroege voorjaar tot de oogst in de late herfst of winter, en ze staat graag vochtig, en heeft veel voeding nodig)
• Zomerspinazie (houdt niet van droogte en warmte, schiet snel door, en je hebt er heel veel van nodig voor één gezinsmaaltijd)
• Koolgewassen (hebben boven- en ondergronds veel plaats nodig, zijn veeleisend qua vocht en voeding, hebben een lang teeltseizoen, zijn gevoelig voor ziekten en plagen en). Een uitzondering is koolrabi, die kleiner blijft en in alle opzichten wat minder veeleisend is.
• Vruchtgewassen als komkommers, augurken, meloenen en maïs (omdat het grote, veeleisende, al dan niet rankende planten worden). Mocht je van bijvoorbeeld meloen of komkommer een compacte plant kunnen vinden (vaak aangeduid met de term ‘geschikt voor potteelt’), dan is zo’n beschutte standplaats in de zon in een moestuinbak juist wel ideaal.
• Pompoenen en courgettes (omdat het heel grote planten worden, vaak groter dan de moestuinbak zelf). Desalniettemin zijn het wel erg decoratieve planten die een grote opbrengst kunnen geven, maar ik zou ze zelf eerder in een speciekuip of grote pot naast de moestuinbak telen (waarbij de vrolijke ranken van een pompoen toch een beetje rondom de bak gedrapeerd kunnen worden :-).

Geschikt voor de moestuinbak
 

Vervolgens is er dan een lange rij van planten die het ergens tussen redelijk goed en zeer goed in een moestuinbak kunnen doen. Mijn favorieten uit die lijst:

• Alle andijvie- en slasoorten zijn leuk voor in een moestuinbak. Ze zijn niet moeilijk te zaaien, ze kiemen snel, groeien snel en daardoor kun je ze al na een week of 8 oogsten (en dat is handig want dan kun je die plaats voor nog iets anders gebruiken). Naast de gewone andijvie bestaat er nog krulandijvie en andijvie met bijna geelgroen binnenblad. Sla is er sowieso in heel veel soorten, kleuren en maten: van minisla tot pluksla, van kropsla tot eikenbladsla, in groen, geel, rood, donkerpaars, met spikkels, gekroesd, eikenblad, etc.. Zorg wel voor regelmatig water, in een verhoogde bak kunnen sla en andijvie bij droogte wat sneller doorschieten.

Foto: Meerdere verhoogde bakken, met in de bak links sla in verschillende kleuren en vormen, de donkerrode sla begint in deze warme junimaand al door te schieten.

• Rucola is ook altijd goed; ze kiemt snel, groeit snel, en je kunt er meerdere keren van oogsten want vanuit het hart van de plant groeien weer nieuwe blaadjes. Wel voldoende vocht geven, en uiteindelijk zullen de planten in de zomer door gaan schieten. De bloempjes zijn trouwens ook eetbaar, en het blad blijft eetbaar maar wordt wel wat bitterder van smaak. Rucola doet het ook heel goed in de herfst, dus handig om haar begin augustus nogmaals te zaaien (op een plekje dat leeg is gekomen), voor oogst van half september tot de winter.
• Veldsla is een heel leuke wintersla. Je zaait veldsla in augustus dus handig voor leeggekomen plekjes. En ze kan goed tegen vorst en blijft dus groen in de winter.
• Radijsjes zijn ook zeer geschikt voor de teelt in een moestuinbak: ze nemen weinig plaats in, kiemen en groeien al vroeg en snel en je kunt ze al na een week of 8 oogsten. Er zijn naast de gewone rode radijs (die al erg lekker is) ook zaden verkrijgbaar van extra vrolijke rassen in rood met wit, paars, roze, groen, rond langwerpig, extra groot, etc.. Goed vochtig houden is wel belangrijk, zeker in de warmste zomermaanden.
• Knolvenkel vind ik heel geschikt omdat ze goed als nateelt kan dienen. Je zaait knolvenkel pas vanaf juli (en dan zijn bijvoorbeeld kropjes sla of andijvie, of radijsjes of worteltjes al geoogst). Knolvenkel kan goed tegen kou maar moet voor de eerste nachtvorst worden geoogst.
• Uien: de ui zelf is wel leuk om eens te proberen, maar 4 plantuitjes leveren ook maar 4 uien op. Zelf vind ik stengelui leuker en handiger in de moestuinbak; als je in maart stengeluitjes zaait levert dat plantjes op die lang groen en oogstbaar blijven; je oogst de dikste stengeluitjes en laat de dunnere doorgroeien. En omdat ze het ook goed in de herfst doet kun je haar in juni of juli nogmaals zaaien voor de oogst van augustus tot de winter.
• Knoflook is handig omdat je knoflooktenen al in november plant. De hele winter zijn de kleine groene sprieten dan zichtbaar, en vanaf eind februari komen de stengels weer aan de groei tot je in juli de bollen kunt oogsten. Knoflook neemt niet veel plaats in een moestuinbak in en na de oogst van verse knoflook is er nog heel veel keuze in wat je daarna nog kunt zaaien in de bak.
• Worteltjes en bietjes kunnen beiden al vanaf maart worden gezaaid en kun je dan ongeveer vanaf juli oogsten. Kies, zeker als je antiworteldoek gebruikt, niet te diep wortelende wortels (dus geen grote winterpenen), maar zaai vooral korte dikke worteltjes of ronde Parijse worteltjes. Worteltjes en krootjes kunnen heel goed tegen de wat drogere en warmere omstandigheden, en na de oogst is er nog keuze genoeg in soorten die je als nateelt kunt zaaien. Je kunt worteltjes en krootjes zelf ook als nateelt zaaien; in juli gezaaid kun je rond oktober/november oogsten.
• Tomaten (natuurlijk, mijn favoriet :-). Kies kleine struiktomaten of dwergstruikjes die vroeg genoeg zijn voor de buitenteelt, en dan is de standplaats ideaal (zonnig, beschut, in luchtige niet te natte grond), en kun je van half juli tot de herfst tomaatjes oogsten. Bedenk wel; als de planten eenmaal worden getroffen door de gevreesde schimmel phytophthora zul je de planten moeten verwijderen om te zorgen dat volgend jaar niet hetzelfde probleem voor gaat doen maar dan al in een eerder stadium.

Foto: Een kleine struiktomaat, in dit geval in een pot.

• Aubergines zijn lastige planten in de buitenteelt maar er zijn rassen verkrijgbaar waarbij de planten compact blijven en zelfs in ons koele klimaat kleine maar lekkere aubergines geven. Zaai ze dan wel al in februari voor, en plant ze niet voor half mei uit, kies rassen die vroeg genoeg zijn voor de buitenteelt (dat wordt aangegeven bij een ras in een zaadcatalogus).
• Voor paprika’s en pepers geldt eigenlijk hetzelfde als bij de aubergines: het zijn zeker niet de makkelijkste soorten voor ons koele klimaat, maar mits je de goede rassen kiest (compact, vroeg), en in februari voorzaait dan is de kans op mooie planten en een leuke oogst in een bak veel groter dan wanneer je de planten in de volle grond zou telen (omdat de planten zonnig, warm en beschut staan, de grond in een moestuinbak sneller opwarmt, het minder nat is, etc.). Heb je geen verhoogde bak dan heeft de teelt in een pot ook altijd meer kans van slagen dan de teelt in de volle grond.
• Doperwtjes aan lage planten met een kleine klimsteun is erg leuk in het voorjaar, omdat je ze al vroeg kunt zaaien (februari) en in juni al kunt oogsten. Zo geeft ze vroeg wat kleur in de moestuinbak en er is na de oogst nog voldoende tijd is om wat anders te zaaien. Reken trouwens niet op een grote oogst, want dat geven doperwten op kleine schaal geteeld nu eenmaal niet, maar de vrolijke planten, lieve witte bloei en vooral de smaak van zelfgeteelde doperwtjes maakt dat ruimschoots goed (maar dat is mijn mening).
• Stamsperzieboontjes hebben een heerlijke standplaats in een bak; niet te nat, lekker warm en zonnig. Je zaait ze tussen mei en half juli en je kunt ze oogsten in juli of augustus. Dus zowel voor als na de oogst is er nog genoeg tijd om nog andere soorten te zaaien zoals vroege radijsjes of rucola of sla, en late andijvie, herfstradijsjes (of rammenas), veldsla, etc.. Zaai vooral groepjes van 5 boontjes bij elkaar, dat geeft een wat voller effect en het geeft zo wat meer opbrengst. Daarnaast houden de planten elkaar zo een beetje vast waardoor ze wat minder makkelijk om kunnen vallen.
• Uiteraard mogen 1 of enkele aardbeienplanten niet ontbreken. Kies bij voorkeur een ‘doordragend’ ras voor een zo lang mogelijke oogstperiode (golfsgewijs, van half juni tot in september). Geef wel ruim voldoende vocht want aardbeienplanten wortelen vrij oppervlakkig. En knip uitlopers regelmatig weg (of stek er nieuwe aardbeiplanten van).

En dan moeten we vooral niet de kruiden vergeten:

Peterselie, selderij en koriander zijn wellicht wat minder geschikt omdat ze van wat meer schaduw en koele en vochtige omstandigheden houden. Juist zeer geschikt is basilicum want zij houdt, mits ze voldoende vocht krijgt, van warme, zonnige en beschutte omstandigheden.

En daarnaast kun je denken aan vaste kruiden als tijm, rozemarijn, oregano, salie, lavendel, kerrieplant, olijfkruid etc., die doen het allemaal heel goed in zon, warmte en met niet teveel vocht. Bieslook en knoflookbieslook doen het ook prima in een moestuinbak maar hebben wel wat meer vocht nodig, en als er een hoekje van de bak in de halfschaduw staat dan is dat het meest ideale plekje.

Foto: Een moestuinbak vol met kruiden; van bieslook en oregano tot tijm en rozemarijn

Bloemen in de moestuinbak
 

Leuk je moestuinbak vooral ook nog op met wat vrolijke (eetbare) bloemen waar veel bestuivers op af komen (en en passant ook even een bezoek brengen aan de bloempjes van je boontjes, tomaten, paprika’s, kruiden, etc.). 3 voorbeelden van lang bloeiende eetbare bloemen (waar je ook gelijk de blaadjes van kunt eten) en die geschikt zijn voor de droge, warme omstandigheden in een moestuinbak zijn:

• Dropplant (Agastache); langbloeiend, met eetbare bloempjes en blaadjes die smaken naar een combinatie van anijs/munt/drop. Heerlijk in de thee, en ze trekt veel verschillende bestuivers. Ze wordt – afhankelijk van het ras – vrij hoog, dus plant haar wat meer achterin de bak). Ze is in principe meerjarig maar niet heel winterhard. Juist omdat ze droger en zonniger staat in een bak is de kans dat ze de winter overleeft wat groter. Als dat toch niet het geval blijkt, dan is ze heel goed als eenjarige te zaaien.
• Komkommerkruid (Borago officinalis). Eenjarig. Langbloeiend, en de bloemen trekken heel veel hommels aan. Het blad en zuiver blauwe bloempjes smaken naar komkommer, lekker en mooi in salades. De plant wordt behoorlijk groot dus geef haar een plek achterin de bak.
• Dragon-afrikaantje (Tagetes lucida). Eenjarig. Langbloeiend, de kleine geke bloempjes in schermen trekken veel solitaire bijtjes. De blaadjes smaken warm anijsachtig, lekker in thee, salades en marinades, de bloempjes zijn ook eetbaar. De planten worden slechts 20-25 cm hoog en daarom is ze erg leuk vooraan in de bak.

Op deze foto het dragonafrikaantje met de kleine eetbare blaadjes en bloempjes.

Ik hoop dat ik wat tips en mogelijkheden heb gegeven en beschreven die je kunnen helpen als je een moestuinbak wilt gaan vullen! Want uiteindelijk wordt (moes)tuinieren pas echt leuk als het ook succesvol is!

Groetjes,

Diana

Lees ook de moestuinblog van Floor: Moestuin voor beginners