Aardappelziekte en oogsten

In maart van dit jaar schreef ik al een blog over het poten van aardappelen. En nu is het dus de tijd om ze te oogsten. Zoals ik in dat blog schreef duurt de hele teelt (van poten tot oogsten) ongeveer 90 tot 100 dagen. En dus oogstten we vorige week al van een paar planten de aardappelen. We vonden ze goed/groot genoeg om te oogsten. Maar omdat het zo warm was (en omdat aardappelen oogsten geen licht werkje is) wilden we nog even wachten met het oogsten van de rest van de aardappelen. Tot gisteren. Binnen enkele dagen werd het blad geel. En geel blad is in principe het (goede) teken dat de aardappelplanten af gaan sterven (en de aardappelen dus geoogst kunnen worden). Maar het blad was niet alleen geel, er zaten verzonken en dorre bruine plekken in en op het blad, eerst droog en daarna zacht en slap. En dat is een slecht teken, het duidt op Phytophthora, de gevreesde aardappelziekte.

Wat is Phytophthora en wat doet het?

Phytophthora is een pseudoschimmel die zich door de lucht verspreid, bij voorkeur bij warm en vochtig weer. Als je biologisch tuiniert kun je een goede vruchtwisseling aanhouden. En er zijn een aantal rassen die wat beter resistent zijn (zoals Bionica, Triplo en Sarpo Mira). Maar denk ook aan een goede hygiëne in de moestuin. Zorg voor een goede standplaats en plantafstand. En wij zelf kozen ook voor Tiamo, een ras voor de vroege teelt zodat de oogst nog voor de komst van aardappelziekte zou kunnen vallen.

De aardappelziekte zorgt ervoor dat de aardappelen oneetbaar worden, ze worden zacht en bruinpaars van kleur en ze stinken enorm. De aardappeloogst kan er volledig door verwoest worden.

Gelukkig is deze foto niet van dit jaar maar van een paar jaar geleden:

Maar nu is het dus weer zo ver, de aardappelziekte is er weer (en vaak is dat dan ook gelijk landelijk). We telen dus het ras Tiamo, omdat we ze lekker vinden, ze een goede opbrengst geven maar ook omdat het een extra vroege aardappel is. En dat komt nu van pas. Want nu de aardappelziekte begint toe te slaan kunnen wij gelukkig onze aardappelen al oogsten. De aardappelen zijn zelfs al zo ver dat ze niet meer aan wortels vast zitten maar zo goed als los van de moederplant in de grond liggen.

Sommige aardappelrassen kunnen wat meer of minder vatbaar in het blad of juist in de knol zijn (en dat laatste is uiteindelijk het belangrijkste).

En nu bij onze aardappelen de eerste ziekteverschijnselen te zien zijn en we de aardappelen hebben geoogst zien we ook dat de stelen (de verbinding tussen loog en knol) nog ‘schoon’ zijn.

Ik zou nu ook kunnen overwegen om het blad tot op de grond af te knippen. Zoals gezegd verspreidt de schimmel zich door de lucht en als er geen blad meer is, is de kans groot dat de aardappelen onder de grond niet aangetast raken. Tegelijkertijd kunnen aardappelen zonder blad niet veel meer groeien.

Als op en in die stengel ook al bruine verzonken plekken zitten is de kans vrij groot dat de knollen ook al voor een deel zijn aangetast.

Het oogsten van de aardappelen

Je ziet op deze foto dat de aardappelen al los liggen en niet meer aan de wortels ‘hangen’.

Omdat er wel al aardappelziekte in het blad zit letten we bij het oogsten extra goed op. Elke aardappel die we uit de grond halen bekijken we goed voor ze de emmer in gaat.

Tegelijkertijd verwijderen we alle restanten van de tuin: de planten, miniaardappeltjes, aangetaste maar ook gezonde bladeren…… we verzamelen al het afval en gooien het weg (en dus niet op de composthoop).

Na het oogsten worden alle aardappelen gewassen. Ook dan controleren we ze nog goed op plekjes en verdachte verkleuringen en die aardappelen leggen we apart.

En tot slot leggen we de aardappelen buiten in de zon naast elkaar op de tegels en/of tafel en laten ze een paar uur drogen.

Daarna gaan ze in kratten de schuur in. En voor alle zekerheid controleren we over ruim een week de aardappelen in de kratten nogmaals. Soms kan het gebeuren dat aardappelen die gezond leken toch aangetast blijken te zijn. Eén of twee zieke aardappelen kunnen de andere aardappelen in de krat dan weer aantasten. Als over een dag of 10 de aardappelen nog allemaal gezond zijn kunnen we er vanuit gaan dat alle aardappelen gezond zijn en blijven. Maar mocht er over 10 dagen één of enkele aardappelen ziek zijn moeten die uiteraard worden verwijderd en controleren we 10 dagen daarna de oogst weer. Net zo lang tot alles gezond is en blijft.

Op deze manier hebben we zelf wel eens een hele oogst verloren. Die oogst leek toen niet onaardig met slechts een klein percentage zieke aardappelen. Maar na de controle na 10 dagen verloren we nog eens 20% van de opbrengst. En 10 dagen daarna nog eens 25%. En weer 10 dagen later konden we nog eens 15% weggooien. En weer 10 dagen later nog eens 10%. Tot we uiteindelijk van 2 grote vakken aardappelen slechts 2 emmers oogst over hielden.

Gelukkig lijkt dat nu anders, we hebben geen zieke aardappelen in de oogst gevonden en dat is altijd al een goed teken. We hebben nog maar 1 vak aardappelen (zoals je dat in het vorige blog zag, een vak van 3,5 x 3 meter) en de oogst uit dat ene vak is ruim 40 kilo groot. En daar kunnen we zeker tot in de winter mee vooruit!

En ik wil zeker niemand afraden om aardappelen te telen, want ze zijn heel lekker, biologisch (als je dat wilt), zelf geteeld, ze geven een prima opbrengst, het is leuk om te doen, het zijn mooie planten, ze laten een grond met een betere structuur achter, etc.. Maar het is belangrijk dat je aardappelziekte kunt herkennen en weet hoe je de kans op aantasting kunt verkleinen. En je dus op tijd gezonde en lekkere aardappelen kunt oogsten.

Moestuingroetjes,

Diana

Lees ook deze blog van Diana: Tomaten Dieven